Баиполар эмгэг гэж юу вэ?

Баиполар гэдэг нь эсрэг хоёр туйл гэсэн утгатай юм.

Дэлхийн сая сая хүн баиполар эмгэгээс болж,

амьдралыг зөвхөн хоёр өөр өнцгөөс мэдэрдэг, үүнд:

огцом сэтгэл хөөрөл ба сэтгэл гутрал орох юм.

Баиполар эмгэг нь маш олон янз боловч, энд зөвхөн хоёр хэлбэрийг дурдая.

1-р хэлбэрт нь асар хөөрүү зан ба үе үе сэтгэл гутралд орох зан бол,

2-р хэлбэрт нь бага зэрэг сэтгэл хөөрөлтэй боловч сэтгэл гутралын хугацаа уртаар илэрдэг.

Ийм хоёр янзын сэтгэл хөдлөлийн эсрэг туйлуудад дэнжигнэж байгаа хүнд,

эрүүл амьдрахад шаардлагатай сэтгэл санааны тайван байдал огт боломжгүй мэт санагддаг.

"1-р хэлбэр"-ийн сэтгэл хөөрлийг "мээник эпизод" буюу огцом идэвхит үе гэж ч болно.

Энэ үедээ хүн маш эмзэг эсвэл маш өөртөө итгэлэй болдог.

Гэхдээ эдгээр огцом сэтгэл хөдлөлийн туйлшрал нь энгийн хүний мэдрэмжүүдээс хэт илүү байдаг.

Ингэснээр гүн бодолд дарагдах, нойргүйдэх,

хурдан ярих, огцом хөдлөх, болон эрсдэлтэй үйлдэх хийхэд хүргэдэг.

Эмчилгээ авахгүй бол эдгээр мэдрэмжүүд ойр ойрхон, хүчтэй давтагдаж, эдгэх хугацаа нь уртасдаг.

Баиполар эмгэгийн сэтгэл гутралын үе нь хүнд янз янзаар илэрдэг.

Үүнд: Эрч хүч сулрах, хоббигоо байн байн солих, хоолны дуршил багасах,

хэнд ч хэрэггүй мэт эсвэл ямар нэг зүйлд асар буруутай мэт санагдах. Мөн хэт их, хэт бага унтах,

Ядрах, хөдөлгөөн удаашрах, бүүр байн байн амиа хорлох сэдэл төрж болдог.

Дэлхийн насанд хүрсэн хүн амын 1-3%-д баиполар эмгэгийн шинж тэмдэг тодорхой байдлаар илэрдэг.

Тэдгээрийн ихэнхи нь нийгэм эдийн засгийг хөдөлгөгч ард түмэн байдаг.

Гэхдээ тэдний амьдрал, сонголт болон харилцаа нь энэ эмгэгээр тодорхойлогддоггүй.

Хэдий тиймч, олон хүний хувьд уг эмгэг маш сөргөөр нөлөөлдөг.

Уг эмгэгийн улмаас ажил алба, боловсрол, харилцаа болон

эдийн засаг, хувийн аюулгүй байдлаараа хүмүүс байнга эрсдэж байдаг.

Тэгвэл уг эмгэг хүмүүсд яагаад илэрдэг вэ?

Судалгаанаас харахад, хүний тархины нарийн холбоос хамгийн гол шалгаан нь болдог байна.

Эрүүл тархины мэдрэлийн эс маш нягт нямбай холбогдсон байдаг ба

энэ нь хэрэггүй, алдаатай мэдрэлийн эсийн холбоосноос өөрийгөө дархлаажуулдаг байна.

Энэ холбоос нь их чухал. Учир нь хүний мэдрэлийн эсийн холбоос нь бидний хийдэг бүх үйлдлийн толь болдог байна.

"функционал соронзон резонанс дүрс"-ийн тусламжтайгаар судлаачид

хүний тархины мэдрэлийн эсийн холбоос нь баиполар эмгэгтэй хүмүүсийхд алдагдсан байсныг илрүүлжээ.

Өөрөөр хэлбэл, уг эмгэгтэй хүмүүсийн тархины мэдрэлийн эсийн холбоос эмх замбараагүй хоорондоо огтлолцон төөрөлддөг байна.

Ингэж мэдрэлийн эсүүд нь замбараагүй холбогдсоноор хүмүүс тогтворгүй бодол болон үйлдэл гаргадаг байна.

Мөн сэтгэцийн өвчтэй хүний хам шинж болох эмх замбараагүй ярих болон үйлдэл хийх,

хий юм харах ярих болон солиорох нь хүнд төрлийн баиполар эмгэгтэй хүнд илэрч болдог.

Үүний гол эх үүсвэр нь допамин хэмээх мэдрэлийн эс дамжуулагч илүүдсэнийх юм.

Гэхдээ үүнийг эс тооцвол бид байполар эмгэгийн шалтгааныг оноож хэлэх өөр шалтгаан ховор юм.

Яг үнэндээ энэ бол маш ярвигтай асуудал юм.

Жишээ нь, тархины "амигдала" хэсэг хүний урт хугацааны санах ой, бодол болон сэтгэл хөдлөлийн үйл ажиллагаатай холбоотой.

Тархины энэ хэсэг өдөөгдөсөнөөр генетикийн болон таагүй дурсамжийг

сануулж баиполар эмгэгийн үед илэрдэг шинж тэмдэгийг гаргахад хүргэдэг.

Уг эмгэг нь удамшиж үлдэх нь элбэг байдаг тул хүний генетик энэ эмгэгтэй их холбоотой нь харагдаж байна.

Гэхдээ үүнээс үндэслэн баиполарын ген гэж бас яг байхгүй.

Харин ч, баиполар эмгэг удамших нь олон генүүдийн харилцан холбооноос үүдэлтэй.

энэ нь ямар нэг жорын нууцийг тайлах мэт төвөгтэй эд юм.

Яг шалтгаан нь бол ойлгоход төвөгтэй.

Тиймдээ ч баиполар эмгэгийг илрүүлэн зохицуулж амьдрах нь тийм ч амар биш.

Хэдий ийм ч, уг эмгэгийг дарангуйлах боломжтой. Жишээ нь "Литии" хэмээх эм

эрсдэлтэй бодол болон сэтгэл хөдлөл гаргах зэргээс сэргийлэхэд тусалдаг.

Эдгээр сэтгэл хөдлөл тогтворжуулдаг эмнүүд нь тархины энгийн бус үйл ажиллагааг бууруулах үйлчилгээтэй.

Ингэснээр гол холбооснуудыг батжуулдаг.

Бусад ижил үйлчилгээтэй эмнүүд буюу дарангуйлагч бэлдмэлүүд нь допамины нөлөөг саармагжуулдаг.

Мөн тархинд цахилгаан гүйдэл дамжуулах эмчилгээ нь нэг ёсны маш болгоомжтой тархинд хиймэл таталт өгөх үйлдэл бөгөөд

энэ нь зарим яаралтай түргэний үед эмчилгээ хийхэд хэрэглэгддэг.

Зарим баиполар эмгэгтэй өвчтнүүд эмчилгээнээс татгалздаг учир нь тэд сэтгэл хөөрлөө дарангуйлбал бүтээлч сэтгэлгээгээ алдана гэж айдаг.

Гэхдээ орчин үеийн сэтгэл судлал үүнийг үгүйсгэхийг оролдож байгаа.

Одоогоор эмч нар өвчтөнүүдийн тохиолдол бүрт анхаарал тавин

тэднийг эм болон сэтгэл санааны хосолсон эмчилгээгээр боломжит энгийн амьдралд хөтлөхөд туслахыг оролдож байна.

Эдгээр эмчилгээнээс гадна баиполар эмгэгтэй өвчтөнүүд энгийн зүйлээс ч эдгэрэх боломжтой.

Үүнд, тогтмол дасгал хөдөлгөөн, хэвийн нойртой унтах, болон архи хар тамхины сувилал орох юм.

Мэдээж ойр дотны хүмүүсийн сэтгэлийн дэмжлэг нь өвчтөнүүдэд тохирох хамгийн энгийн эмчилгээ юм.

Санагтун! Баиполар эмгэг нь эмнэлгийн эмгэг, өвчин учир тухайн хүний зан төлөв, ааш араншин гэж андуурах хэрэггүй юм.

Тиймээс үүнийг тодорхой эмчилгээ хийлгэснээр дотроос нь эмчилж, анагааж болохоос гадна

гэр бүл найз нөхдийн сэтгэл санааны туслалцаа хавсарсанаар удирдаж болох зүйл төдийгүй,

баиполар эмгэгтэй хүмүүс өөрсдийгөө дотроосоо зоригжуулж амьдралын хэвийн хэв маягийг олж авах нь чухал юм.

Орчуулсан TEDxUFE орчуулгын баг (С.Анхбаяр)