00:00.0
00:02.6
Cảm ơn đến Brilliant vì đã tài trợ video này.
00:02.7
00:08.2
Dùng đường link dưới phần mô tả để bắt đầu học toán, khoa học, và khoa học máy tính theo bản năng của mình,
00:08.3
00:09.5
từng bước một.
00:10.4
00:14.6
Như đa số nơi trên thế giới, Thái Lan đã có một năm kì lạ.
00:15.0
00:21.0
Thành phố lớn nhất của nó, Băng Cốc, là thành phố được ghé đến số 1 thế giới, tính theo du nhập
00:22.2
00:27.5
Khi dịch bệnh lan ra khắp toàn cầu, nó chịu một ảnh hưởng còn lớn hơn các đô thị
00:27.6
00:30.4
du lịch khác như Pa-ri, Luân Đôn, và Đu-bai.
00:30.5
00:37.1
Chợ, hộp đêm, và đền chùa bây giờ, tự nhiên thay, trống rỗng, sau khi tấp ngấp với dân ngoại quốc
00:37.2
00:38.8
nhiều năm không ngừng.
00:39.1
00:45.8
Nhưng chỉ sau một khoảng thời gian yên ẳng dưới lệnh giới nghiêm gắt gao, từng là hơi ấm thường ngày của du khách bị thay thế
00:45.9
00:49.5
với hơi mới: dân biểu tình đòi dân chủ.
00:49.6
00:54.7
Hàng ngàn học sinh lỏng lẻo tập hợp tràn ra đường phố Băng Cốc, bất chấp lệnh giới nghiêm
00:54.8
00:58.0
khẩn cấp để cố thay đổi thứ đã quá trễ rồi.
00:58.1
01:03.7
Họ yêu cầu sự tự chức của Thủ tướng và những cải cách đối với hoàng gia hùng mạnh.
01:03.8
01:09.1
Hiện tại, ai bị thấy là có "phỉ báng, xúc phạm hay đe dọa" hoàng tộc Thái có thể
01:09.2
01:14.0
bị giam trong nhiều năm, trong khi nhà vua dành nhiều thời gian của thư giản biệt thự của ổng ở
01:14.1
01:16.6
Đức - trả bởi nhân dân Thái.
01:16.8
01:22.1
Một trong các đảng chống đối lớn đã bị giải thể hợp pháp bởi phiên tòa vào tháng Hai.
01:22.7
01:28.5
Nhưng mà khi sự thiếu hụt khách du lịch của Thái Lan hiện tại là rất không bình thường, những người biểu tình này không
01:28.6
01:29.7
có tí gì là mới lạ.
01:29.8
01:34.9
Một trong số ít thứ nhất quán trong chính trị Thái là sự hỗn loạn cực độ của họ - nước này
01:35.0
01:39.3
đã thay qua nhiều chính phủ hơn gần như bất cứ nơi nào khác trong thế giới hiện đại.
01:39.9
01:46.6
Cột thời gian này cho thấy mọi cuộc đảo và nỗ lực đảo chính kể từ 1910 - khoảng hai mươi mốt - mặc dù
01:46.7
01:50.4
đã có nhiều đến nỗi mà các chuyên gia không đồng tình về con số cụ thể.
01:50.8
01:55.1
Thứ đáng quan tâm không chỉ là con số tuyệt đối những cũng là tần suất của nó.
01:55.2
02:02.0
Thời gian một chính phủ cầm quyền lâu nhất là mười lăm năm, và chỉ 2 lần trong toàn bộ quá trình.
02:02.8
02:09.0
Chỉ ba nước khác đã từng có nhiều hiến pháp hơn - Ha-i-ti, Vê-nê-du-ê-la, và Cộng Hòa Đô-mi-ni-ca.
02:09.5
02:14.8
Nhưng có một lí do ít hiển nhiên hơn cho sự bất ổn định của Thái Lan - một thứ mà chả có gì liên quan đến
02:14.9
02:19.2
hoàng tộc, dân chủ, hay thậm chí là chính trị gì hết.
02:20.7
02:24.1
Nhìn vào một cái bản đồ, bạn có thể nói rất nhiều thứ về một nước.
02:24.2
02:30.1
Lấy đi mọi cái tên, đánh dấu, và những chi tiết gì từ người mà ra, và bạn vẫn có thể nhận dạng
02:30.2
02:31.9
thành phần của một đất nước:
02:32.0
02:39.2
Nó to hay nhỏ mức nào, dòng sông hay biển mà nó có thể sử dụng, hàng xóm nó là ai, khí hậu,
02:39.3
02:44.2
vĩ độ, độ phủ rừng, hình dáng, và vâng vâng.
02:44.3
02:46.2
tất cả những thứ này có thể ảnh hưởng sự ổn định chính trị của một nước.
02:46.3
02:51.8
Một nước Châu Âu nhỏ nằm giữa hai quốc gia to lớn và hùng mạnh?
02:51.9
02:54.5
Bạn có thể dự đoán có nhiều cuộc xâm lược.
02:54.6
02:59.3
Và không bất ngờ gì khi mà dống tuyết này đã được bảo vệ tốt khỏi bị tấn công.
02:59.4
03:04.9
Nhưng thứ mà bạn không thể nói chỉ bằng nhìn vào một cái bản đồ, là trung tâm sức mạnh của một nước.
03:05.0
03:10.1
Lớn hay nhỏ, thứ quan trọng hơn khi nói đến sự ổn định là nơi mà quyết định
03:10.2
03:14.3
được ra - ở bao nhiêu chỗ và ở xa bao nhiêu.
03:14.4
03:20.9
Đương nhiên, không một nước nào mà quyền lực thực sự được chia đều - nó luôn tụ lại thành nhóm nhỏ,
03:21.0
03:24.5
giống như những hạt nước tự nhiên dính vào nhau và gộp lại.
03:24.6
03:29.9
Đây không phải bất ngờ gì - nhân loại, nói chung, phát triển không đồng đều.