00:17.9
00:21.6
Moja przygoda z kompozycją zaczęła się w latach 70.
00:21.7
00:26.2
podczas studiów z organów w krakowskiej Akademii Muzycznej
00:27.1
00:34.3
które różnią się od innych kierunków na wydziale instrumentalnym tym że mają zwiększoną ilość przedmiotów teoretycznych
00:34.4
00:39.2
Otrzymałem propozycje równoległych studiów z teorii muzyki
00:39.3
00:42.4
i podczas tych właśnie studiów z teorii muzyki
00:42.5
00:46.6
spotkałem się z niezwykłymi zupełnie zajęciami współczesne techniki kompozytorskie
00:46.7
00:49.2
prowadzonymi przez profesora Bogusława Schaeffera.
00:49.3
00:53.7
Po jednych z takich zajęć profesor poprosił mnie żebym został
00:53.8
00:57.9
i zapytał czy nie chciałbym studiować u niego kompozycji
00:59.1
01:01.3
Takie właśnie milczenie bylo odpowiedzią
01:01.4
01:03.1
no mnie słuchajcie zatkało
01:03.2
01:04.7
nie bardzo wiedziałem co zrobić
01:04.8
01:09.6
bo tak naprawdę nigdy nie myślałem o czymś takim że mogę komponować
01:09.7
01:13.1
Zajmowałem się improwizacją, grałem w zespołach bigbitowych
01:13.4
01:18.4
studiowałem organy i już teorię muzyki a tu nagle kompozycja
01:18.5
01:21.6
taka propozycja była zupełnie dla mnie szokująca
01:21.9
01:26.5
Pierwsze zajęcia na które przyniosłem utwór fortepianowy
01:26.6
01:30.6
gęsty, z ogromną ilością dźwięków, struktur
01:30.7
01:32.2
pisane ołówkiem
01:32.3
01:33.9
przynoszę profesorowi
01:34.0
01:36.2
on tak patrzy na te nuty
01:36.3
01:38.4
przegląda je
01:38.5
01:39.4
w pewnym momencie wstaje
01:39.5
01:40.1
nic nie mówiąc
01:40.2
01:41.2
podchodzi do szafy
01:41.3
01:43.7
otwiera szafę
01:43.8
01:46.9
wyjmuje pióro, kałamarz
01:47.0
01:48.6
z czarnym atramentem
01:48.7
01:50.6
kładzie na stole i mówi
01:50.7
01:53.9
od dzisiaj piszemy na czysto
01:54.9
01:57.8
Pierwsza lekcja, słuchajcie
01:57.9
01:59.6
ja mówię: ale panie profesorze, jak to na czysto
01:59.7
02:03.9
przecież ja dopiero zaczynam, to jest mój pierwszy utwór
02:04.0
02:08.8
i dlatego piszę ołówkiem no żeby
02:08.9
02:11.1
prawdopodonie poprawie to wszystko
02:11.2
02:12.3
a on mówi: nie
02:12.9
02:16.4
poprawiać pan będzie w następnym utworze
02:30.4
02:33.1
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi
02:33.2
02:34.2
co dla mnie znaczy być kompozytorem
02:34.3
02:37.3
zwłaszcza że pojęcie kompozytora
02:37.4
02:41.0
jest zdecydowanie w ostatnich czasach
02:41.1
02:42.9
poddane bardzo poważnej zmianie,
02:43.0
02:45.9
bo to co dawniej rozróżnialismy
02:46.0
02:48.1
te dwa pojęcia: kompozytor, artysta dźwiękowy
02:48.2
02:51.4
w tej chwili one się bardzo mocno ze sobą łączą
02:51.5
02:54.5
i to zależy od indywidualnej deklaracji
02:54.6
02:59.4
jeżeli używasz mediów to stajesz się w pewnym momencie artystą dźwiękowym
02:59.5
03:02.7
kompozytor-wykonawca to jest następny bardzo ważny temat
03:02.8
03:06.0
prawda, czyli w momencie kiedy jesteśmy również wykonawcą
03:06.1
03:08.6
zwłaszcza jeżeli się posługujemy nową technologią
03:08.7
03:12.7
a tym bardziej jeżeli uruchamiamy model aglorytmiczny
03:12.8
03:16.4
który sami towrzymy i sterujemy na żywo
03:16.5
03:20.7
to wtedy albo siedzimy rzeczywiście po stronie realizatora koncertu
03:20.8
03:23.9
z użyciem mediów i jest ścisły podział przestrzeni
03:24.0
03:26.8
albo stajemy się częścią tej przestrzeni
03:30.6
03:35.3
Bardzo często zaczynam od tytułu
03:35.4
03:39.9
to będzie wyjaśnienie też może zaskakujące
03:40.0
03:41.3
Często ten tytuł porządkuje
03:41.4
03:44.9
i tak jest w przypadku ostatniego utworu TeGeLar
03:45.0
03:49.0
tekst, gest, ruch, linia
03:49.1
03:52.0
ten tytuł wyznacza formę całego utworu
03:52.1
03:54.3
i wszysto jest temu podporządkowane
03:54.4
03:55.7
więc w zasadzie utworu nie ma
03:55.8
03:58.9
jest sam tytuł, jest kod, jest szyfr
03:59.0
04:01.3
w tym jest zakodowana cała organizacja materiału
04:01.4
04:02.9
jest w tym właśnie kodzie.
04:26.2
04:32.3
Troszeczkę inaczej w przypadku ostatniego projektu z Chrisem Cutlerem
04:32.4
04:34.0
FoMaTi - Folded Maps of Time
04:34.1
04:38.9
gdzie ściśle zakomponowane struktury
04:39.0
04:43.8
i łączenie ich między sobą odbywa się prawie dowolnie
04:43.9
04:46.9
dlatego że nas wszystkim są fale mózgowe
04:47.0
04:51.8
i nasz kontakt z materią którą tworzymy
04:51.9
04:54.9
jest dość szczególny, dlatego że podążamy za nim
04:55.0
04:56.5
on nam ucieka niejako
04:56.6
04:59.3
dlatego że jest sterowany na żywo przez fale mózgowe
04:59.4
05:06.1
i troszczekę to jest zbliżone do modelu DoubleBrain z Frankiem Araszkiewiczem
06:08.1
06:11.0
Jaką rolę odgrywa nowa muzyka we współczesnym świecie?
06:11.1
06:15.1
Odgrywa rolę z jednej strony dyskretną
06:15.2
06:18.8
przez to że ona jest niedostrzegalna
06:19.3
06:24.9
mamy dość elitarny obieg i docieramy do elitarnego odbiorcy
06:25.6
06:32.9
Ja poniekąd jestem przeciwnikiem pewnych etykiet
06:33.0
06:37.1
w tym obiegu, więc uważam że nie powinniśmy
06:37.2
06:41.5
zbyt często zapraszać na koncerty muzyki współczesnej
06:41.6
06:44.7
tłumacząc że to jest muzyka współczesna
06:44.8
06:49.6
bo w wielu przypadkach zmniejszamy ilość potencjalnych odbiorców.
06:57.9
07:02.2
Następny model to jest docieranie do potencjalnych odbiorców
07:02.3
07:05.8
nie przez ściąganie ich do określonych miejsc
07:05.9
07:12.8
tylko nasza wizyta w miejscach publicznych głównie
07:12.9
07:15.5
ale również umawianie się
07:15.6
07:18.0
granie klubowe
07:18.1
07:21.2
wchodzimy we współpracę z innymi instytucjami
07:21.3
07:24.3
które nie mają doczynienia z kulturą
07:24.4
07:28.0
i dla nich nasza propozycja bez tej etykiety muzyka współczesna
07:28.1
07:30.6
może być bardzo ciekawa
07:30.7
07:35.1
bo sam projekt jest na tyle inspirujący i na tyle ciekawy i atrakcyjny
07:35.2
07:38.1
że jest to wystarczające dla nich.
07:38.2
07:41.6
i w ten sposób jest nam łatwiej dotrzeć
07:41.7
07:44.7
do kręgów w których ta muzyka jest nieobecna.
07:44.8
07:46.9
Wtedy dla nich jest to pierwszy kontakt
07:47.3
07:49.5
jeżeli nie będziemy tłumaczyć czym to jest
07:49.6
07:52.7
a im się to spodoba, to to wystarczy.
08:01.2
08:05.8
Ja wierzę w to, że na każdym etapie życia
08:05.9
08:08.5
pojedyńczego człowieka można coś odkryć
08:08.6
08:11.8
i to jest możlwie w każdym dowolnym momencie.
08:11.9
08:16.7
Podobną mijsę ma audiomat, który sobie leży w kącie kawiarni w Bunkrze Sztuki
08:17.9
08:22.2
i przypadkowi ludzie kupują przypadkowo płyty.
08:22.5
08:25.4
I te płyty schodzą, ja nie wiem kto je kupuje.
08:26.0
08:31.4
Ktoś je kupuje, czyli w tym malutkim, niewielkim zakresie ta misja edukacyjna
08:31.5
08:32.7
jest realizowana.
08:32.8
08:35.1
Tam są naprawdę nietypowe pozycje
08:35.7
08:41.6
nie zajmujemy się regularną, chociaż takie się też zdarzają
08:41.7
08:44.5
ale tam są raczej wyrafinowane pozycje
08:48.8
08:50.9
Trzeba coś ciekawego zaproponować
08:51.0
08:53.8
mnie się wydaje że to jest nasz problem bardziej
08:53.9
08:58.7
że nam się też wydaje że ta nasza propozycja jest za trudna
08:58.8
09:03.6
że ona jest... (?)
09:03.7
09:06.8
Zapewniam was że jeżeli działamy,
09:06.9
09:08.8
że w większości przypadków działamy z zaskoczenia
09:08.9
09:11.8
Ten przeciętny słuchacz nie miał z tym doczynienia
09:11.9
09:14.0
i on nie wie co to jest
09:14.1
09:20.1
jeżeli przyjdziecie z tym, tak jak się przychodzi do ludzi z jakąkolwiek rozmową, z jakąkolwiek propozycją
09:20.2
09:22.2
to to jest wystarczające.
09:22.3
09:26.1
Traktujmy to jako część tego obiegu w którym jesteśmy
09:26.2
09:29.3
z wszystkimi jego gatunkami, z całą różnorodnością.
09:29.4
09:32.7
I wtedy wydaje mi się że będzie nam łatwiej
09:33.2
09:37.1
Prawda? Funkcjonować. Tak mi się wydaje.
09:48.4
09:50.8
Co to znaczy być kompozytorem?
09:50.9
09:55.7
To znaczy być człowiekiem uprzywilejowanym na pewno takim darem
09:55.8
09:59.8
ale to oznacza również być człowiekiem szczęśliwym
09:59.9
10:03.7
z tego powodu, ale i nieszczęśliwym, ale to już bardzo subiektywizuje
10:03.8
10:05.5
na czym polega to drugie
10:05.6
10:09.2
bo pewnie trudno sobie to wyobrazić, odpowiedź na to drugie pytanie
10:09.3
10:12.9
to jest realizacja, czyli konfrontacja z możliwościami
10:13.0
10:17.8
czasowymi, energetycznymi, głównie u mnie jest to problem czasu
10:17.9
10:20.5
mam bardzo mało czasu dla siebie, na własną twórczość
10:20.6
10:24.6
z różnych powodów i to bywa traumatyczne przeżycie
10:24.7
10:28.6
bo terminy bywają krótkie i trzeba bardzo dużo w tym czasie zrobić.
10:28.7
10:33.5
Natomiast wielkim szczęściem jest mieć ten dar, bo to jest dar
10:33.6
10:36.8
My sobie sami tego nie wymyślimy, są ludzie który próbują
10:36.9
10:39.6
komponować bo pewnego dnia postanowili to zrobić
10:39.7
10:41.8
ale nie zawsze się to dobrze kończy.
10:41.9
10:46.7
Natomiast twórca o jakim my myślimy, dyskutujemy dzisiaj
10:47.1
10:49.8
to musi być człowiek bezkompromisowy
10:49.9
10:52.8
to jest może i stary model, może archaiczne jest takie myślenie
10:52.9
10:57.7
żeby zachować własną wolność trzeba umieć za nią zapłacić
10:57.8
11:04.3
na przykład tak ja żyłąm i często starałam się młodym ludzim to uzmysłowić
11:04.4
11:09.2
że bezkompromisowość kosztuje, że może się tak zdarzyć że się będzie
11:09.3
11:12.8
niecenionym, bo nie będziemy się liczyć z gustami publiczności
11:12.9
11:16.4
a muzyka nowa, tak jak awanagarda w ogóle
11:16.5
11:20.9
ma to do siebie że potrzebuje czasu, żeby ją zrozumieć
11:21.0
11:24.5
i bywa tak że opóźnienie percepcyjne jest bardzo bardzo długie
11:25.0
11:29.4
i to co nowe czeka jakby na swój czas odbioru.
11:29.5
11:33.4
Jeśli chodzi o inspiracje to bywa bardzo różnie
11:33.9
11:37.7
jakby się nad tym zastanowić głębiej
11:37.8
11:41.8
może to być sytuacja na przykład światłocienia
11:42.1
11:47.6
wywował kiedyś tą sytuację spacer, mój ruch
11:47.7
11:52.9
aleją w lesie, i widok kontrapunktów które tworzyły
11:53.0
11:57.0
przesuwające się drzewa na tej osi pionowej
11:57.1
12:01.2
tej osi takiej prostopadłej w głąb obrazu tego, któremu się przyglądałam
12:01.3
12:03.7
i nagle pomyślałam jak to zrobić w muzyce
12:03.8
12:05.6
ten ruch, który wywołuje ruch
12:05.7
12:08.0
bo ja robiłam sobie ćwiczenia z tymi drzewami
12:08.1
12:13.2
przyspieszając ruch ja przyspieszałam tę grę kontrapunktów tych pni
12:13.3
12:17.2
i wtedy powstał taki utwór Trio kontrapinktu
12:17.3
12:20.8
gdzie ideą był bardzo bardzo trudne takie założenie
12:20.9
12:22.4
ruch który wywołuje ruch
12:22.5
12:23.6
i z tym miałam największy problem
12:23.7
12:27.4
a łaziło za mną, ta potrzeba była bardzo silna - jak to zrobić
12:31.6
12:34.2
Myślę że barwa jest taką bardzo mocną powadnicą
12:34.3
12:39.1
taką siłą, motoryką narracyjną
12:39.7
12:44.1
jeżeli słyszę utwór skomponowany bez wrażliwości na ten element
12:44.2
12:46.4
to on jest dla mnie niekompletny
12:46.5
12:50.2
wydaje mi się że to jest deficyt, że ktoś coś tu zapomniał o czymś
12:50.3
12:54.9
czegoś nie zauważa, czyli nie komponuje w pełni, tak sobie myślę
12:55.0
12:56.5
nie mam informacji pełnej
12:56.6
12:59.6
nie wystarczy dla mnie częstotliwość
13:00.2
13:02.1
to byłby sinus
13:02.2
13:04.7
A jeżeli byśmy się barwy pozbyli
13:04.8
13:07.8
a barwa reprezentuje przekaz w sposób niewyobrażalnie silny
13:07.9
13:11.4
ona dotyka najmocniej naszych emocji, naszej wrażliwości
13:11.5
13:15.4
nawet wiele osób o tym nie wie
13:28.6
13:34.7
Zwykle, dla zwykłego odbiorcy muzyka, to jest coś co się da zaśpiewać
13:34.8
13:37.6
i zanucić, a więc musi być to melodia
13:37.7
13:42.5
nagle okazuje się, że muzyką jest też coś, co nie ma melodii
13:42.6
13:47.4
tak rozumianej, że się ją odśpiewa, bo ta melodia jest nicią pajęczą
13:47.5
13:51.8
albo połączonymi nićmi pajęczymi
13:51.9
13:56.7
albo ogromną ilością kropli rosy
13:56.8
14:01.0
i wtedy jest pytanie: jak to? Ano tak to
14:01.1
14:05.9
ja próbuje tak skomponować muzykę, żeby ona reprezentowała coś tak abstrakcyjnego
14:06.0
14:10.8
nie była ilustracją, bo nie o to chodzi
14:10.9
14:14.0
więc my mamy na przykład melodię szumu wiatru
14:14.1
14:18.0
bo tam jest szum który nas zainteresował jako kategoria wartości
14:18.1
14:20.0
jako wartość estetyczna
14:20.1
14:24.5
i też wprowadzamy szum, jako kategorię dźwięku
14:24.6
14:28.3
i z niego możemy skonstruować melodię.
14:28.4
14:31.2
Ta opowieść dotyczy pewnych szczegółów
14:31.3
14:35.5
ja takie miałam właśnie doświadczenie bardzo pozytywne
14:35.6
14:40.4
czułam że ten mój słuchacz, on po prostu chce tego słuchać
14:40.5
14:46.1
on mnie pyta o te krople, on mnie pyta o pająka, on mnie pyta o pajęczyne, on mnie pyta o ten wiatr
14:46.2
14:47.6
on zaczyna rozumiec o co chodzi
14:47.7
14:50.1
bo on przeżył wiatr, on przeżył pajęczyne
14:50.2
14:55.0
i on się nagle dowiaduje, że to jest możliwe, żeby z dźwięków też coś takiego tkać
14:55.1
14:59.9
nagle chce zobaczyć jak to zabrzmi, ponieważ ma trochę wstępu
15:00.3
15:05.0
Trochę opowieści tej prenatalnej, jak do tego podjeść
15:05.1
15:09.1
dlaczego to jest takie abstrakcyjne, dlaczego on tego nie zagwizda
15:09.2
15:10.0
on tego nie zagwizda po wyjściu z tego koncertu.
15:20.7
15:25.8
Jest wielość takich przestrzeni kulturotwórczych
15:25.9
15:29.9
to się otworzyło, ludzie uczestniczą znacznie szerzej
15:30.0
15:33.9
w różnego rodzaju festiwalach, czy Sacrum Profanum
15:34.0
15:38.0
które swoje spektrum szalenie zmienia, rozszerza
15:38.1
15:41.5
jest pełne wielości, tam jest też ta współczesna muzyka
15:41.6
15:46.4
i wtedy ten szeroki odbiorca się też tam znajdzie.
15:46.5
15:48.8
Dzisiaj współczesność jest szalenie szeroko rozumiana
15:48.9
15:53.7
to co się dziś tworzy, a dziś przecież tworzy się prawie wszystko
15:53.8
15:58.8
jeżeli ktoś zechce odnosić się do przeszłości, i trawersować
15:58.9
16:03.4
i przesuwać, i asymilować
16:03.5
16:08.0
to nikt mu tego za złe nie będzie miał.
16:09.5
16:11.5
Więc dostęp wydaje mi się jest szerszy
16:11.6
16:17.3
i młodzi ludzie zawsze są zainteresowani, takim prawdziwym przekazem
16:17.4
16:18.6
jakimś takim rodzajem świadectwa
16:18.7
16:23.5
to przychodzi żywy kompozytor, który mówi o swoim warsztacie
16:23.6
16:24.5
i zaczyna to odpowiadać.
16:25.1
16:29.4
Film o Mozarcie zrobił ogromne wrażenie, słynny
16:29.5
16:34.1
na bardzo wielu ludziach, nawet bardzo dalekich od muzyki klasycznej
16:34.2
16:38.0
i jednak to jest ta droga - kiedy przedstawiamy pełną sylwetkę
16:38.1
16:45.0
że ten człowiek nie mówi sztywno o jakimś komponowaniu bardzo zimnym językiem
16:45.1
16:50.2
tylko pokazujemy jego temperament, on jest żywy, on ma jakość, jest człowiekiem
16:50.3
16:55.1
i również ma bardzo osobliwe podejście do dźwięku, on musi umieć to opowiedzieć.
16:55.7
17:03.1
Sama ucząc tyle lat, wiem że nie można zwalić wszystkiego na studentów i na uczniów
17:03.2
17:09.2
zawsze widziałam że jeśli ja jestem dobrze przygotowana, albo mam coś do powiedzenia
17:09.3
17:10.3
to jest odbiór.
17:10.4
17:14.0
To są żywe oczy, to jest zainteresowanie.
17:14.1
17:17.9
Młodych ludzi trzeba zaognić.
